Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kluczborku

---

Historia

Na wstępie warto zaznaczyć, że w celu zgłębienia historii parafii ewangelicko-augsburskiej w Kluczborku, można przeczytać osobny artykuł dotyczący Kościoła Chrystusa Zbawiciela w Kluczborku. Reformacja w Kluczborku miała swój początek w 1527 roku, kiedy to kościół parafialny został przekazany w ręce ewangelików. Rok później, w 1528 roku, odbyły się pierwsze regularne nabożeństwa ewangelickie. Jednak to dopiero w 1536 roku, gdy Kluczbork znalazł się pod rządami ewangelickich Piastów śląskich, rozpoczął się swobodny rozwój luteranizmu w tym regionie. W 1556 roku niemal wszystkie wioski wokół, z wyjątkiem Kuniowa, Kujakowic Górnych i Dolnych oraz Łowkowic, przejęły wyznanie ewangelickie.

Pierwszy stały proboszcz ewangelicki w Kluczborku, ks. Georg von Stosch, pełnił swoją funkcję w latach 1558–1588. Warto jednak wspomnieć, że najbardziej rozpoznawalnym duchownym tego okresu był ks. Adam Gdacjusz, który służył w latach 1646–1688. Był on nie tylko znakomitym kaznodzieją, ale także jednym z czołowych pisarzy śląskich XVII wieku. Podczas jego kadencji miasto zmagało się z tragicznym pożarem w 1654 roku, który zniszczył niemal całe miasto oraz sam kościół. W tym czasie nabożeństwa odprawiano w kaplicy cmentarnej, a zajęcia religijne odbywały się w ratuszu. Na szczęście, dzięki wsparciu jednego z książąt brzeskich, parafialny kościół został odbudowany i prace zakończono w 1660 roku.

Po śmierci ostatniego Piasta śląskiego, Jerzego Wilhelma, w 1675 roku Kluczbork wszedł w skład posiadłości katolickiej dynastii Habsburgów. W wyniku tego wydarzenia, kościół na siedem lat (1700–1707) przeszedł pod zarząd katolików, lecz w 1708 roku ewangelicy odzyskali świątynię dzięki ugodzie altransztadzkiej, co poprawiło ich sytuację na Śląsku.

Kolejny pożar, który miał miejsce w 1737 roku, poważnie uszkodził wieżę świątyni, a jej odbudowa trwała do 1754 roku. W tym czasie w kościele dokonano znaczących zmian, takich jak dobudowa drugiej nawy oraz zamiana drewnianego sufitu na ceglany. W latach 1743–1745 przeprowadzono gruntowną przebudowę wnętrza kościoła, które na nowo nabrało charakteru, z nowym ołtarzem, amboną, chrzcielnicą oraz prospektem organowym. Wystrój kościoła zachowany jest w białych i złotych odcieniach, a jego elementy zdobią liczne rzeźby i płaskorzeźby.

W latach 1795–1797 nadbudowano górną kondygnację wieży, a w 1806 roku na jej szczycie zamontowano zegar. Na przełomie lat, około 1820 roku, dach pokryto dachówką, zastępując gont. W 1824 roku, w południowym skrzydle kościoła, powstała zakrystia, która przeszła przebudowę w 1854 roku. Zmarłych grzebano w początkowej fazie wokół kościoła, lecz w późniejszym okresie z braku miejsca utworzono nowy cmentarz w zachodniej części miasta, znany jako cmentarz szpitalny. Od 1815 roku ewangelicy korzystali z tego cmentarza, który obecnie funkcjonuje jako cmentarz komunalny.

Rok 1815 był również momentem poświęcenia trzeciego cmentarza, który był często powiększany. Na cmentarzu w 1830 roku została postawiona drewniana kapliczka, która w 1886 roku została zastąpiona murowaną. W 1737 roku, obok kościoła, powstał dom parafialny. W 1833 roku wzniesiono nowy dom parafialny oraz szkołę, a w 1888 roku rozpoczął działalność szpital ewangelicki „Betania”, w którym pracowały diakonise.

W latach 1911 i 1926 szpital przeszedł rozbudowę, a w jego pobliżu wybudowano mały kościółek. Diakonise prowadziły również inne inicjatywy, takie jak Dom Starców „Sarepta” (1891), „Przytułek Marii” dla kobiet z problemami psychicznymi (1910), Dom Dziecka „Bersaba” z przedszkolem (1911), który później został przekształcony w plebanię oraz nowy Dom Dziecka „Salem” (1918).

W okresie rozwoju parafii, która dynamicznie się rozrastała, w 1850 roku liczba wiernych wzrosła do 6 tysięcy, a w 1933 roku już przekraczała 9 tysięcy. W związku z tym od 1896 roku wprowadzono urząd trzeciego duchownego. Obszar dawnego powiatu Kreuzburg (Kluczbork) był unikalny na Górnym Śląsku, mając większość protestancką. Z danych z 1861 roku wynikało, że w regionie mieszkało 27.783 ewangelików, co stanowiło 72,8% populacji, a także 9.617 katolików oraz 763 osoby wyznania żydowskiego.

W okresie powojennym, jednym z kluczowych elementów działalności parafii są Kluczborskie Wieczory Muzyczne, które odbywają się od 1985 roku. Te wydarzenia skupiają się na popularyzacji muzyki organowej, dzięki wyremontowanym organom kościoła, które pochodzą z 1898 roku.

Duszpasterze

Proboszczowie

Historia duszpasterzy w Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Kluczborku jest bogata i różnorodna. W ciągu wieków, parafia miała zaszczyt gościć wielu wybitnych duchownych, którzy przyczynili się do jej rozwoju oraz umocnienia wiary w lokalnej społeczności.

Wśród proboszczów znajdują się:

• ks. Nicolaus Zeidler (1532–1549),
• ks. Michael Schulz (1549–1556),
• ks. Peter Schwartz (1556–1561),
• ks. Georg von Stosch (1558–1588),
• ks. Venceslaus Smolius (1588–1631),
• ks. Samuel Regius (1631–1646),
• ks. Adam Gdacjusz (1646–1654),
• ks. Ludwik Conradi (1688–1700),
• ks. Adam Thuler (1707–1739),
• ks. Jan S. Lehman (1739–1752),
• ks. Wilhelm A. Stoeckel (1753–1791),
• ks. Jerzy S. Guernth (1792–1803),
• ks. Georg S. Neugebaur (1803–1848),
• ks. Emnauel Henryk Kern (1848–1865),
• ks. Juliusz Th. Kindler (1865–1895),
• ks. Roman Müller (1895–1908),
• ks. Georg Hartnik (1909–1917),
• ks. Herman R. Müller (1918–1933),
• ks. Johannes Herman (1933–1943),
• ks. Alfred Schliebitz (1943–1945),
• ks. Karol Klus (1945–1975),
• ks. Henryk Schröder (1976–2007),
• ks. Paweł Szwedo (2007–2016),
• ks. Mateusz Łaciak (2016-nadal).

Każdy z nich pozostawił po sobie trwały ślad w historii parafii, wnosząc wkład w jej rozwój oraz wspierając społeczność lokalną w trudnych momentach. Obecnie proboszczem jest ks. Mateusz Łaciak, kontynuujący tradycje swoich poprzedników, a jego działalność jest świadectwem ciągłości i ewolucji duchowej w tej społeczności.

Filiały

Bąków

W Bąkowie parafia ewangelicka ma swoje korzenie już w XVII wieku. W 1690 roku nastąpiło połączenie z parafią w Biadaczu, co trwa do dzisiaj. W latach 1845–1846 zbudowano obecny budynek plebanii, a w 1913 roku poddano renowacji drewniany kościół, którego historia sięga czasów sprzed Reformacji. Natomiast budowla w Biadaczu, datowana na 1842 rok, zastąpiła wcześniejszy drewniany kościółek z 1541 roku. Po 1945 roku Bąków stał się filiałem parafii ewangelickiej w Kluczborku, a oba kościoły zostały przekazane parafii katolickiej. Obecnie nabożeństwa ewangelickie odbywają się w dawnej organistówce, która została przekształcona w kaplicę. W 2004 roku kaplica przeszła gruntowną renowację.

Gorzów Śląski

Regularne nabożeństwa ewangelickie w Gorzowie Śląskim rozpoczęły się w 1834 roku w sali szkoły ewangelickiej, która została wybudowana w 1802 roku. Parafia została formalnie ustanowiona w 1852 roku, a rok później zyskała stałego duszpasterza. W 1857 roku poświęcono ewangelicki kościół Krzyża Jezusowego. Po II wojnie światowej Gorzów Śląski stał się filiałem parafii ewangelickiej w Kluczborku, a w 1994 roku budynek przeszedł generalny remont.

Grabie

Kościół ewangelicki w Grabiach został poświęcony w 1924 roku, a w 1925 roku powołano samodzielną parafię, do której przynależały miejscowości takie jak Jełowa, Kały, Kobylno, Rzędów i Turawa. Po zakończeniu II wojny światowej Grabie stały się filiałem parafii ewangelickiej w Kluczborku. W 2009 roku kościół został przekazany parafii rzymskokatolickiej św. Bartłomieja w Jełowej.

Maciejów

Historia kościoła w Maciejowie datuje się na 1532 rok, kiedy to w wyniku reformacji stał się on ewangelicki. Powstała tu parafia, która należy do najstarszych na Opolszczyźnie, obok Kluczborka i Byczyny. Przed II wojną światową około 90% mieszkańców stanowili ewangelicy. W 1696 roku przeprowadzono remont i rozbudowę kościoła, której efektem był obecny ołtarz. Ambona pochodzi z 1700 roku. W 1850 roku wieża została zniszczona przez burzę i nie została już odbudowana; przykryto ją przedłużonym dachem. Wnętrze kościoła charakteryzuje się stylem barokowym, a organy zostały zbudowane w 1861 roku. Po 1945 roku Maciejów stał się filiałem parafii ewangelickiej w Kluczborku.

Nasale

W przeszłości Nasale były filiałem parafii ewangelickiej w Roszkowicach. W 1870 roku zbudowano nowy, murowany kościół, ponieważ dotychczasowy, prawdopodobnie drewniany, został zamknięty z powodu złego stanu technicznego. Po 1945 roku Nasale również stały się filiałem parafii ewangelickiej w Kluczborku, a kościół, który istniał w tym miejscu, przeszedł na własność parafii rzymskokatolickiej. Ewangelicy zaczęli korzystać z drewnianego kościoła, pochodzącego z XVI wieku, który został przeniesiony ze Zdziechowic i przebudowany w 1730 roku. Kościół został zmontowany w Nasalach w latach międzywojennych, jednak wybuch II wojny światowej przerwał rekonstrukcję, pozostawiając go bez wieży. Budowla miała konstrukcję zrębową, wdzięcznie wkomponowaną w ceglaną podmurówkę. Niestety, 11 maja 2010 roku kościół został zniszczony przez piorun, a nowa świątynia została poświęcona 7 lipca 2013 roku przez zwierzchnika kościoła ewangelicko-augsburskiego w Polsce, księdza biskupa Jerzego Samca w towarzystwie ks. biskupa Tadeusza Szurmana i proboszcza parafii w Kluczborku, ks. Pawła Szwedo.

Działalność parafii

Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kluczborku prowadzi szereg cennych działań, które angażują różne grupy wiekowe w społeczności lokalnej. Młodzież stanowi kluczowy element życia parafialnego, uczestnicząc w różnorodnych spotkaniach.

W 1988 roku powstał zespół młodzieżowy „Maranatha”, który oferuje młodym ludziom możliwość rozwijania swoich talentów wokalnych i instrumentalnych. Jest to inicjatywa, która nie tylko promuje muzykę, ale również wspiera integrację wśród uczestników.

Innym interesującym przedsięwzięciem jest zespół puzonistów, który został założony w 1993 roku pod wodzą Henryka Barcza. Zespół ten dostarcza parafianom oraz gościom wyjątkowych doświadczeń muzycznych w wielu okazjach kościelnych i nie tylko.

Warto również wspomnieć o koncertach organowych, które mają swoją tradycję od 1985 roku. Wydarzenia te odbywają się w pięknym kościele Zbawiciela. Muzycznym kierownikiem tych koncertów jest prof. Andrzej Chorosiński, który swoją pasją i talentem przyczynia się do wzbogacenia życia kulturalnego parafii.

---

Oceń: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kluczborku

---