Konrad Jażdżewski był wybitną postacią w polskiej archeologii, znanym ze swojego wkładu w rozwój tej dziedziny nauki. Urodził się 23 listopada 1908 roku w Kluczborku, gdzie rozpoczął swoją przygodę z badaniami archeologicznymi. Jego życie zakończyło się 21 kwietnia 1985 roku w Łodzi, jednak jego dziedzictwo naukowe wciąż pozostaje żywe.
Jażdżewski pełnił zaszczytną funkcję profesora archeologii na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie przekazywał swoją wiedzę i pasję kolejnym pokoleniom studentów. Jego praca akademicka miała ogromny wpływ na rozwój pedagogiki w tej dziedzinie.
W latach 1956–1979 pełnił również rolę dyrektora Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, co przyczyniło się do znacznego wzrostu znaczenia tej instytucji jako centrum badań archeologicznych w Polsce. Pod jego kierownictwem muzeum zyskało reputację ważnego ośrodka wydobywania i konserwacji niezliczonych skarbów przeszłości.
Jego życie i praca pozostają godne podziwu, a obecność w polskiej archeologii jest niezatarte.
Życiorys
Konrad Jażdżewski urodził się w rodzinie, w której pielęgnowano polskie tradycje patriotyczne. W związku z pracą swojego ojca, uczęszczał do różnych szkół gimnazjalnych, w tym m.in. w Chociebużu, Berlinie, Kluczborku, Trzemesznie, Poznaniu, Grudziądzu i Gnieźnie w latach 1915-1926. Maturę zdał w Państwowym Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie, następnie podjął studia na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie skoncentrował się na prehistorii pod kierunkiem profesora Józefa Kostrzewskiego.
W 1936 roku obronił pracę doktorską pt. „Kultura pucharów lejkowatych w Polsce środkowej i zachodniej”, również pod opieką profesora Kostrzewskiego. Po kilku latach, 20 kwietnia 1939 roku, uzyskał habilitację, stając się docentem prehistorii na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie zrealizował temat rozprawy: „Prezentacji wyników badań w Brześciu Kujawskim”.
Konrad był zaangażowany w poznańską szkołę archeologiczną, a także pełnił funkcję kierownika misji archeologicznych w Brześciu Kujawskim i Dobrem, gdzie badał neolityczne osady oraz cmentarzyska, które pochodziły sprzed 6 tysięcy lat. Jego praca obejmowała również Wietrzychowice, gdzie eksplorowano megalityczne grobowce.
W przededniu wybuchu II wojny światowej zaproponowano mu objęcie Katedry Prehistorii na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, jednak wybuch wojny uniemożliwił tę możliwość. W trakcie konfliktu prowadził Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie oraz brał udział w konspiracyjnej działalności w ramach komunistycznego Komitetu Słowiańskiego, dla którego przygotował Atlas do pradziejów Słowian, wydany w 1949 roku. Po wojnie aktywnie uczestniczył w nowosłowiańskim ruchu wspieranym przez Związek Radziecki, stając się członkiem redakcji Kalendarza Słowiańskiego, w której współpracowali również Władysław Kołodziej, prof. Tadeusz Banachiewicz, dr Emil Konar-Jelinek oraz Drzewid Wrócisław Kołmirski.
Był związany z nowo utworzoną Katedrą Archeologii na Uniwersytecie Łódzkim. W dniu 1 kwietnia 1945 roku objął stanowisko kierownika Zakładu Prehistorii, który później przekształcił w Katedrę Archeologii. Pełnił tę funkcję do 1971 roku, kiedy to, pod wpływem sytuacji politycznej, musiał ograniczyć swoje działanie do roli dyrektora Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, które sam założył. W wyniku konfliktu z władzami komunistycznymi został zmuszony do odejścia z katedry archeologii oraz usunięcia z Uniwersytetu Łódzkiego, co miało miejsce w 1971 roku. Ostatecznie przeszedł na emeryturę w 1979 roku.
Jażdżewski jest również autorem pojęcia gminoruchów, które miało na celu wyjaśnienie częściowego wyludnienia ziem polskich w czasie wędrówki ludów. W 1983 roku został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk. Dwa lata później, w 1985 roku, Uniwersytet Łódzki uhonorował go tytułem doktora honoris causa. Obecnie przy Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi funkcjonuje Fundacja im. prof. Konrada Jażdżewskiego. Do grona jego uczniów należy m.in. Aleksander Gardawski, Waldemar Chmielewski, Jerzy Kmieciński, Andrzej Nadolski oraz Andrzej Abramowicz.
Wyróżniony tytułem honorowego obywatela miasta Praszka, w 1957 roku zdobył Nagrodę Miasta Łodzi w dziedzinie nauk humanistyczno-społecznych, przyznaną za jego wybitne osiągnięcia w archeologii. Dnia 2008 roku w Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi odbyła się ceremonia odsłonięcia tablicy pamiątkowej z dedykacją: „Profesorowi / Konradowi Jażdżewskiemu / i jego najbliższemu / współpracownikowi / Stanisławowi Madajskiemu / zasłużonym dla polskiej / archeologii a szczególnie / Muzeum Archeologicznego / i Etnograficznego w Łodzi / w setną rocznicę / ich urodzin / Łódź, październik – listopad 2008 roku”. Profesor miał pięcioro dzieci (trzy córki i dwóch synów), wśród których znajduje się jego syn, Krzysztof, biolog polarny i emerytowany profesor nauk biologicznych na Uniwersytecie Łódzkim.
Przypisy
- Jażdżewski, Konrad, [w:] Członkowie Polskiej Akademii Nauk [online], PAN [dostęp 10.09.2021 r.]
- Nagrody Miasta Łodzi [online], BIP ŁÓDŹ [dostęp 04.10.2021 r.]
- Absolwenci. Stowarzyszenie Absolwentów I LO. [dostęp 01.11.2014 r.]
- Doktorzy honoris causa UŁ. [dostęp 21.02.2011 r.]
- Acta Universitatis Lodziensis: Folia historica, Wyd. 61-63, 1998, str. 234.
- "[...] na zamówienie konspiracyjnego Komitetu Słowiańskiego w okresie okupacji — Atlas do pradziejów Słowian (wyd. 1949)" w: Pomorania antiqua, t. 13-14, 1988, str. 268.
- Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 4, s. 234, 31.05.1939 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Jerzy Jantos | Joanna Rękas | Wojciech Zaremba | Aleksandra ŻurawskaOceń: Konrad Jażdżewski