Joachim Mencel

Kultura i sztuka

Joachim Nikodem Mencel, urodzony 1 stycznia 1966 roku w Kluczborku, jest uznawanym polskim muzykiem jazzowym, który oprócz talentu pianisty i lirnika, jest także cenionym kompozytorem. Aktualnie mieszka w pięknym Krakowie, gdzie rozwija swoją pasję muzyczną.

Mencel znany jest jako "romantyk polskiej pianistyki" jazzowej, a jego twórczość koncentruje się na nowoczesnym jazzie, gdzie lira korbowa odgrywa istotną rolę. Jako kompozytor, aranżer oraz producent muzyczny, zdobył uznanie i liczne nagrody, w tym Srebrny Krzyż Zasługi oraz Brązowy Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".

Aktualnie pełni rolę wykładowcy w Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie, gdzie prowadzi klasę fortepianu jazzowego. Jego wkład w muzykę sięga także poza granice Polski, gdyż angażuje się jako prowadzący warsztaty muzyczne nie tylko w Polsce, ale również w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych.

Wykształcenie

Joachim Mencel ukończył studia magisterskie na Wydziale Jazzu i Muzyki Rozrywkowej Akademii Muzycznej w Katowicach. Jego kariera edukacyjna jest imponująca, ponieważ zdobył także tytuł doktora oraz habilitowanego doktora w zakresie artystycznych sztuk muzycznych na Akademii Muzycznej w Krakowie.

Obecnie pełni funkcję adiunkta i pedagoga, a także jest profesorem na macierzystej uczelni w Krakowie. W swojej drodze artystycznej, talent pianistyczny szlifował pod okiem doświadczonych pedagogów, spośród których szczególną rolę odgrywali Bela Lakatos oraz Barry Harris.

Twórczość

Joachim Mencel to artysta o niezwykłym dorobku, który miał zaszczyt koncertować w licznych krajach na kontynentach: Europy, Ameryki, Afryki oraz Azji. Jego muzyczna droga prowadziła go do licznych współprac z cenionymi muzykami, zarówno polskimi, jak i zagranicznymi. Wśród nich można wymienić takie osobistości jak: Steve Cardenas, Scott Colley, Rudy Royston, Lee Konitz, Dino Saluzzi, Richard Galliano, Dave Liebman, David Friedman, Eddie Henderson, Ronnie Burrage, Charlie Mariano, Rufus Reid, Terry Clarke, Brad Terry, Nigel Kennedy, Leszek Żądło, Zbigniew Namysłowski, Vitold Rek, Jarosław Śmietana, Marcin Pospieszalski, Piotr Wojtasik, Mieczysław Szcześniak, Andrzej Cudzich, Janusz Muniak, Ewa Bem oraz Anna Maria Jopek.

Wśród znaków rozpoznawczych Joachima Mencla wyróżnia się lira korbowa (ang. hurdy gurdy), instrument smyczkowy, który ma swoje korzenie w średniowieczu oraz renesansie. W trakcie gry, lira jest pozycjonowana na kolanach, z prawą ręką kręcącą korbą, jednocześnie lewa ręka naciska na klawisze melodyczne. Korba łączy się z kołem, które, obracając się, pociera struny, co porównywalne jest do działania smyczka w innych instrumentach.

Eksperymentowanie z lirą w kontekście jazzu jest niecodziennym podejściem. W Polsce, po długim okresie zapomnienia, instrument ten zyskuje na popularności, zazwyczaj w muzyce dawnej i ludowej. Joachim Mencel nie tylko przywraca lirze korbowej zasłużone miejsce, ale stara się również odkrywać dla niej nowe zastosowania, poszukując jazzowego brzmienia i głosu. Bardzo istotną inspiracją w jego twórczości jest Zbigniew Seifert, znany krakowski kompozytor i skrzypek. Jego doświadczenie z grą na skrzypcach, zdobyte w młodszych latach, zaowocowało nowatorskim pomysłem modulowania dźwięku w trakcie gry oraz stosowania stroju nietemperowanego.

Ważniejsze projekty muzyczne

W dniu 18 września 2020 roku miała miejsce premiera albumu „Brooklyn Eye”, który jest owocem współpracy Joachima Mencla z amerykańską wytwórnią Origin Records. Kontrakt z tą renomowaną wytwórnią, mieszczącą się w Seattle, został podpisany w lipcu 2020. Wytwórnia ta jest znana z współpracy z artystami takimi jak Hal Galper, Joshua Redman, Brian Blade oraz New York Voices. Płyta Joachima Mencla zawiera autorskie utwory, które stworzył przy akompaniamencie zespołu złożonego z niezwykle utalentowanych muzyków, którzy go inspirują.

W skład zespołu weszli: Joachim Mencel – fortepian, hurdy gurdy, Steve Cardenas – gitara, Scott Colley – kontrabas oraz Rudy Royston – perkusja. Album „Brooklyn Eye” odzwierciedla marzenia Mencela o nagraniu materiału inspirowanego amerykańską kulturą, stworzonym wspólnie z amerykańskimi artystami. Utwory na tym albumie są w pełni autorskie, odzwierciedlające jego przeżycia związane z amerykańskim stylem życia oraz doświadczenia z podróży po Stanach Zjednoczonych. Część z nich była wcześniej wykonywana w różnych opracowaniach, a niektóre utwory powstały na potrzeby tej sesji nagraniowej. Mencel grał na fortepianie oraz lirze korbowej, tworząc zarówno partie solowe, jak i improwizacje. Szczególnie wyróżniającym się momentem płyty jest utwór „Photosynthesis”, gdzie współpracował jedynie z gitarą.

W kwietniu 2018 roku pojawił się album „Artisena”, nagrany przez Joachim Mencel Quintet dla wytwórni For Tune. W tym projekcie Mencel zaprosił do współpracy muzyków grających na perkusji, kontrabasie, skrzypcach i gitarze. W skład zespołu weszli: Joachim Mencel – hurdy gurdy, piano, Weronika Plutecka – skrzypce, Szymon Mika – gitara, Paweł Wszołek – kontrabas oraz Szymon Madej – perkusja. Projekt ten łączy w sobie elementy etno-jazzu, czerpiąc inspiracje z polskiej i słowiańskiej muzyki ludowej, jednocześnie wprowadza nowoczesne jazzowe stylistyki.

Muzyka ma w zamyśle Mencela wywoływać wrażenie, że „tańczy” w duszy, bez konieczności fizycznego wyrazu. Łączenie tradycyjnych tańców ludowych, takich jak polonez czy mazurek, z nowoczesnymi formami jazzu kreuje unikalne brzmienie, które może być zrozumiane i docenione przez międzynarodową publiczność.

W 2006 roku Joachim Mencel zrealizował projekt „El Greco”, będący połączeniem muzyki i literatury. Zespół, w którym znalazł się również Jorgos Skolias jako wokalista, prezentował autorskie kompozycje do słów znakomitych poetów, w tym Norwida oraz Dickinsana. Muzyka El Greco to fuzja różnych gatunków, takich jak jazz, chillout, drum’n’bass, rock oraz R&B, co czyni tę formację niesamowicie wszechstronną. Zespół zaprezentował swoje umiejętności po raz pierwszy na zaproszenie Fundacji Kościelskich w 2006 roku.

W maju 2013 roku ukazała się płyta „Sing Cuckoo”, a w październiku tego samego roku odbyło się prawykonanie programu „Za pięć dwunasta”, w którym wzięła udział orkiestra smyczkowa.

Innym istotnym osiągnięciem Mencela z roku 2006 jest skomponowanie kantaty jazzowej pt. „Miłość mi wszystko wyjaśniła”, w której wystąpili znani muzycy, w tym argentyński bandeonista Dino Saluzzi oraz saksofonista Lee Konitz, przy akompaniamencie orkiestry smyczkowej oraz chóru chłopięcego.

Joachim Mencel od 2003 roku koncertuje z formacją jmTrio, która powstała z jego inicjatywy. Zespół wykonuje głównie autorskie utwory lidera, a ich brzmienie łączy jazzową konwencję z nowoczesnymi kompozycjami. W 2004 roku zespół wydał płytę „Interludium”, przy której Mencel współpracował z dwoma muzykami związanymi wcześniej z amerykańską formacją Satlah – Shanirem Ezra Blumenkranzem oraz Kevinem Zubkiem.

Oprócz realizacji autorskich projektów, Mencel jest współzałożycielem grupy New Life’m oraz autorem licznych kompozycji i produkcji muzycznych. Współpracował między innymi przy albumie Ewy Bem „Kakadu”, a także stworzył oratorium Transitus, muzykę filmową, baletową oraz utwory dla dzieci.

Wybrana dyskografia

Joachim Mencel ma bogatą kolekcję nagrań. Oto niektóre z ich rodzajów i lat wydania:

  • CD Mateusz Pospieszalski – Psalmy Dawidowe, 2023,
  • CD Zbigniew Wałach – Symfonia Beskidzka, 2023,
  • LP Leszek Żądło & Joachim Mencel – Cosmic Silence, 2022,
  • CD Michał Barański – Masovian Mantra, 2022,
  • CD Maciej Hałoń – My Sonic Horizon, 2021,
  • CD Monika Dziurlikowska – Wreszcie jesteś, 2020,
  • CD Milczące sumienie – teksty ks. J. Tischnera i muzyka tradycyjna, 2020,
  • CD Joachim Mencel – Brooklyn Eye, 2020, USA,
  • CD Mirosław Kowalik – Okruchy, różni wykonawcy, 2019,
  • CD Nowa Nadzieja – zawierzenie – teksty ks. J. Tischnera i muzyka tradycyjna, 2019,
  • CD Joachim Mencel Quintet – Artisena, 2018,
  • CD Tischner. Mocna nuta, różni wykonawcy, 2018,
  • CD Szymon Mika Trio & Guests – Togetherness, z Szymonem Miką, Maxem Muchą, Ziv Ravitzem, Basią Derlak i Mateuszem Pałką, 2018,
  • CD Joanna Słowińska śpiewa piosenki Jana Krzysztofa Kelusa z Joanną Słowińską, Stanisławem Słowińskim, Pawłem Wszołkiem, 2017,
  • CD Moje Westerplatte, New Life’m, 2016,
  • CD Z kolędą u Jana Pawła II, Promyczki, 2015,
  • CD The Best of Cracow Jazz, The 21st Century, vol.4, 2015,
  • CD Contemplation z: Janusz Muniak, Willem von Hombracht, Harry Tanschek, 2015,
  • CD i DVD Kasia Kowalska. Przystanek Woodstock 2014, nagranie live z koncertu festiwalowego 20th Woodstock Festival, 2015,
  • CD Muzyka czterech stron świata. Przedstawia Adam Dobrzyński, 2014,
  • CD Kolędy Narodów – Mate.O & Głyk P.I.K. Trio, 2014,
  • CD Tylko Ty i ja, New Life’m, 2014,
  • Książka z płytą CD – Mirosław Kowalik – Między chmurami a niebem, 2013,
  • CD Sing Cuckoo z El Greco, 2013,
  • CD Joachim Mencel – Transitus – oratorium o św. Franciszku do słów Beaty Mencel, 2010,
  • CD New Life’m – Kolędy z New Life’m, 2009,
  • CD Live In Fort Andross z Bradem Terry, 2009,
  • CD Szukam domu z New Life’m, 2009,
  • CD Krakovians, Joachim Mencel, Willem von Hombracht, Harry Tanschek, USA, 2007,
  • CD Lidia Pospieszalska, Inaije, 2007 (reedycja 2018, 2021 – wydanie LP),
  • CD Ewa Bem, Kakadu, 2007 (reedycja CD, 2021),
  • CD New Life’m – Z ciemności do światła z New Life’m, Mieczysławem Szcześniakiem, Natalią Niemen, Barbarą Włodarską, Thomasem Sanchezem (Meksyk) oraz Orkiestrą Kameralną Collegium F pod dyr. Marcina Sompolińskiego i chórem Gospel Joy, 2006,
  • CD jmTrio – Interludium, 2004,
  • CD Rubinstein Quartet – RaneQ, 2002,
  • CD Dla Ciebie i dla mnie z New Life’m, 2001,
  • CD Karolina Styła – My Favorite Songs, 1999,
  • CD Twoja Miłość z New Life’m, 1997,
  • CD Colorado, Brad Terry, Joachim Mencel, Dwight Kilian, Paul Romaine, USA, 1997,
  • CD Feeling Station z zespołem Feeling Station, 1996,
  • CD Song for Sonny z Olegiem Kirejewem, Arkadim Ovrutskim, 1995,
  • CD Joachim Mencel – Silent Way of Miles D., 1994,
  • CD Brad Terry & Joachim Mencel – All About Spring, 1994 (reedycja CD, USA, 2003).

Przypisy

  1. Joachim Mencel. Diapazon.pl. [dostęp 09.11.2009 r.]
  2. Radosław Rabiański: Krakowska scena muzyczna: encyklopedia: piosenka, jazz, rock, heavy metal, muzyka alternatywna, hip-hop, muzyka klubowa. Muzyka Iagellonica, 2006 r., s. 100. ISBN 978-83-7099-139-5.

Oceń: Joachim Mencel

★★★★★
Średnia ocena:4.5 Liczba ocen:9